فیلم ” زندگی عمر خیام ” آماده پخش می شود

 

به گزارش ایراس کار مونتاژ فیلم “زندگی عمر خیام ”  به پایان رسیده است و اکنون آماده پخش می‌شود. فیلم‌برداری در استودیوی دبیوت مسکو کلید خورد و سه سال طول کشیده است.  فیلم هشت قسمت دارد و هر قسمت یک ساعت است که تقریبا تمام زندگی عمر خیام را از کودکی تا زمان مرگ او در سال 1131 میلادی به تصویر می‌کشد.

 

این یک دو سه روز نوبت عمر گذشت
چون آب به جویبار و چون باد به دشت
هرگز غم دو روز مرا یاد نگشت
روزی که نیامدست و روزی که گذشت

 
کیست که با رباعیات خیام آشنا نباشد؟ فقط افراد تنبل و غیرکنجاو می‌توانند اطلاعی از این شاعر بزرگ پارسی‌زبان نداشته باشند و البته، افرادی که مشغله کاری فرصت رسیدگی به شعر و شعرسرایی را به ایشان نمی‌دهد. عمر خیام، شاعر بزرگ، فیلسوف، ریاضی‌دان و منجمی بود که هزار سال پیش می‌زیست. ابوالحسن بیهقی که با خیام از نزدیک آشنا بود، در ضمیمه‌ای بر کتاب «پاسدار حکمت» تاریخ تولد خیام را روز هجدهم ماه مه سال 1048 میلادی می‌نویسد. آیا می‌توان زندگی‌نامه انسانی که ده قرن پیش زندگی کرده است را به طور دقیق پیدا کرد؟ در دوره‌های مختلف، افراد به دنبال زندگی‌نامه دقیق عمر خیام به زبان‌های مختلف و از جمله زبان روسی بوده‌اند.
سال 1973، گیورگی گولیا نویسنده اهل آبخاز از شوروی کتابی با عنوان «قصه عمر خیام» را نوشت. در سال‌های هشتاد، داستانی از یاودتا ایلیاسوا نویسنده باشقیری اهل شوروی منتشر شد که مار افسونگر. برج سکوت نام داشت. این کتاب درباره دانشمند و شاعر بزرگ ایرانی بود. آدِلش آگیشِف استاد ازبک‌تبار دانشگاه دولتی سینماپردازی روسیه تقریباً ده جایزه دولتی اتحاد جماهیر شوروی در حوزه هنر دریافت کرده است. وی روی فیلم‌نامه تلویزیونی «زندگی، عشق و ماجراهای عمر خیام» کار کرده است. باریس توکارف کارگردان فیلم «عمر خیام» ضمن گفتگو با رادیو صدای روسیه اینطور توضیح می‌دهد: «من در تمام مراحل نوشتن فیلمنامه روی آن نظارت داشتم. هر صحفه‌ی فیلمنامه را که می‌خواندم، بیشتر و بیشتر جذب آن می‌شدم. وقتی آدیلشا کار نوشتن فیلمنامه را تمام کرد، ترس تمام وجود مرا گرفت و با خود فکر کردم آیا واقعاً از عهده انجام چنین کاری برمی‌آیم؟ به نظر می‌آمد که کارگردان این فیلم باید یک ازبک یا تاجیک باشد. چون موضوع را بهتر درک می‌کنند. اما نویسنده سناریو به من گفت که فیلم باید فراتر از مرزهاي ملی باشد. زیرا این فیلم، داستان تاریخ همه بشریت است. به همین خاطر من نمی‌خواهم که یک کارگردان مسلمان یا مسیحی صرفاً آن را بسازد. این فیلم یک اثر خارق‌العاده است.»
فیلم‌برداری در استودیوی دبیوت مسکو آغاز شد و سه سال طول کشید. کار مونتاژ به پایان رسیده است و اکنون آماده پخش می‌شود. فیلم هشت قسمت دارد و هر قسمت یک ساعت است که تقریبا تمام زندگی عمر خیام را از کودکی تا زمان مرگ او در سال 1131 میلادی به تصویر می‌کشد. گروه فیلم‌برداری از ملیت‌های مختلف تشکیل شده است. باریس توکارف در ادامه اینطور توضیح می‌دهد: «کوچکترین بازیگر این فیلم یک پسربچه ازبک است. دوره جوانی عمر خیام را یک جوان ایرانی بازی می‌کند که بازی فوق‌العاده‌ای دارد. او عملاً تمام قرآن را از حفظ می‌داند و این مساله واقعا مرا به حیرت درآورد. با وجود اینکه هیچ تجربه‌ای در کار سینما نداشت، اما هر چه از او می‌خواستیم به خوبی انجام می‌داد. مادر این جوان واقعاً خوشحال بود. برادرش هم در فیلم ما نقش یک پسر بچه کوچک را بازی می‌کند. نقش عمر خیام در سنین بالای 30 سال را یک هنرپیشه روس از تئاتر مسکو بازی می‌کند و سنین پیری را مجدداً یک هنرپیشه ایرانی. لازم به ذکر است که بازیگران ایرانی خاطره خوبی در ذهن من به جای گذاشتند. آنها خیلی طبیعی بازی می‌کنند و در عین حال احساس را به طور دقیق نشان می‌دهند».
باریس توکارف مدت دو ماه در تهران مشغول فیلم‌برداری بود. وی در این باره چنین می‌گوید: «در ایران هنروران بسیار خوبی داشتیم. از طرف دیگر تعداد اسب‌ها و شتران هم به اندازه کافی بود. طبیعت ایران به قدری زیبا بود که حتی نمی‌خواستم از جلوه‌های ویژه و تصاویر دیگر استفاده کنم. طبیعت زیبای ایران برای ساخت فیلم‌های تاریخی بسیار مناسب است. شهرهایی به سبک قرون وسطی وجود دارند که همه از جنس آجر هستند. همین مساله کمک کرد که در فیلم همه چیز به شکل واقعی باشد و از جلوه‌های ویژه استفاده نکنیم.» هنرپیشه روس در این فیلم، بازیگر شایسته و برنده جایزه دولتی است که تقریباً در چهل فیلم ایفای نقش کرده است. بعد از اتمام دانشکده بازیگری تقریبا در ده‌ها فیلم سینمایی بازی کرده است. اما هیچ کدام از این فیلم‌ها ارتباطی با دنیای شرق و تمدن اسلامی نداشته‌اند. و حالا یک مرتبه در فیلم عمر خیام ظاهر می‌شود.
باریس توکارف می‌گوید:«خلاقیت و توانایی عمر خیام فقط در رباعی‌های او که همه دنیا می‌خوانند و می‌شناسند، خلاصه نمی‌شود. عمر خیام در علم ریاضیات و نجوم نیز از تبحر و شهرت برخوردار است. عمر خیام پایه‌گذار تقویمی است که تا به امروز در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال در تمام دنیا او را به عنوان شاعري بزرگ می‌شناسند. عمر خیام عمیق‌ترین اندیشه‌ها را در رباعیات کوتاه گنجانده است. لحظه‌های زندگی همچون دانه‌های شن می‌مانند که از لای انگشتان می‌ریزند. خیام این دانه‌ها را به لحظات زندگی انسان تشبیه می‌کند. تو باید بتوانی قبل از اینکه دانه‌ها از لای انگشتانت بریزند، آنها را شکل بدهی. من فکر می‌کنم که نگاه خیام به زندگی یک الگوی واقعی برای ماست. عمر خیام محبوب خود را از دست داد. مدتی را در کنار حاکم بود، اما بعدا به طور کامل از زندگی در آنجا امتناع کرد. به همین خاطر کاملاً فقیر شد و فراموشش کردند. اما او خود را خوشبخت‌ترین انسان احساس می‌کرد. این مساله مرا تکان می‌دهد! فقط می‌توانم بگویم که او نابغه بود، او به سختی زندگی کرد، اما چیز دیگری از دنیا طلب نمی‌کرد. او یک معلم بود. و به انسان‌ها یاد می‌داد که انسان باشند.