چالش های پیش روی دور تازه مذاکرات هسته ای
سهیل نامدار
فرق است میان یک معادله ی ساده و یک معادله ی پیچیده.غنی سازی ایران یک معادله ی پیچیده با فرمولی پیچیده است.شاید اگر بگوییم سابقه ی پرونده ی فعلی به دوران پیش از انقلاب باز می گردد پربیراه نگفته ایم. این پرونده برای غرب و قدرتهای دیگر مدتهاست که باز شده است. سقوط 79 یک اثرکلاسیک برای نشان دادن لایه ای درونی از نگرانی های منطقه ای بود. پرونده ی ایران در شکل حساس کنونی اش ،بیش از یک دهه است که باز شده است.
این پرونده طرفین مختلف دارد. مذاکرات ژنو یکی از حساسترین این مراحل خواهد بود، لبخندها و دلهره ها، خشم و فریب و…. فضای مذاکره را لبریز کرده است. شاید ویلچر آقای ظریف قرار بود نقش تلطیف گر فضا را به عهده بگیرد، پیامی برای مخاطبان که طرف ایرانی برای نبرد نیامده اند. البته اگر این مقدار پیچیدگی برای دیپلماتهای خودمان بتوانیم قایل بشویم.(چرا که چهره ی ظریف حقیقتا در نشستن و برخاستن رنجور می نمود و اثری از درد به زیر پوست صورتش می دوید). حکومت با فرمول نرمش قهرمانانه و چهره ی جدید که لبخندی به لب دارد به ژنو رفت.اوباما هم مدعی حل مساله به شیوه ی مسالمت آمیز است.
اما کنگره طرفدار اعمال تحریمهای بیشتر می باشد. برخی می گویند این همان فرمول پلیس خوب و پلیس بد است، اما طبیعیست که این بازی را روابط معنا دار و پنهان دو طرف اماچیرگی یکی از این پلیسها رقم خواهد زد. دیپلماتهای ایرانی در تلاشند با بیان و وعده و …وزنه ی طرف پلیس خوب را تقویت کنند. اما در برابر آنها اسراییل قرار دارد که دست خود را روی کفه ی کنگره گذاشته است. یدعوت احرنوت از بهم خوردن قریب الوقوع روابط اوباما و نتانیاهو خبر داد. احرنوت دلیل آنرا آمادگی اوباما برای لغو تحریمهای ایران دانسته است. بنا به گزارش القدس العربی، نتیانیاهو نه تنها خواهان استمرار تحریمها بلکه تشدید آن است او عنوان کرده خواهان برچیده شدن همه برنامه های هسته ای ایران است. شرمان و مقامات انگلیس، دولت اسراییل را در جریان مذاکرات و پیشنهادها قرار داده اند. مقامات اسراییلی بدنبال اتخاذ شیوه های اصولی مشترک همراه با آمریکا هستند.
عربستان هم از مذاکرات ناراضی است. آنها خواهان مهار کامل ایران هستند. عربستان عضویت غیر دایم شورای امنیت را در اعتراض به ناتوانی سازمان ملل در حل بحران فلسطین، عدم توفیق در بحران سوریه یا آنطور که عربستان می فهمد و می خواهد سقوط اسد و عدم توانایی سازمان ملل در خلع سلاح های کشتار جمعی در منطقه، که ناظر به پرونده ی اتمی ایران است، نپذیرفت .این اعتراض نشان داد که جناح سعود الفیصل و بندربن سلطان بعنوان سکانداران سیاست آل سعود در مورد ایران با اسراییل هماهنگی نظر دارد. اگر چه این اعتراض از سوی آمریکا کم اهمیت قلمداد شد اما فرانسه و ترکیه آنرا قابل درک خواندند
بنظر می رسد با توجه به انتظارات و خواستهای طرفین مذاکره وبازی کشورهای حساس به مساله، روند پرونده علی رغم لبخندها همچنان پرپیچ و خم می نماید. ایران در وضعیت بد تحریم به سر می برد و دولت اوباما با عنوان اینکه ایران یک سال تا رسیدن به بمب فاصله دارد ،مسیری فرسایشی در امتداد یک سال را در نظر گرفته است.یک سالی که روز به روز از قدرت چانه زنی ایران کاسته و بر قدرت و اجماع طرف مقابل اضافه شود. اعلام یک سال،به این معناست که برنامه ای برای حمله در دستور کار قرار ندارد بلکه جنگ با ابزارهای دیگر پیگیری می شود. دیپلماسی در امتداد جنگ است اما اقتصاد هم سلاحی در این جنگ به شمار می رود. طرف مقابل همه چیز را خواهد خواست اما با حوصله.آنها می دانند که زمان و فشار مقاومت ها را خواهد شکست همانطور که انقلابیون را به دیپلمات تبدیل کرد. انقلابیونی که عرف و ادبیات بین المللی را نمی پذیرفتند و خواهان تغییر آن بودند اکنون دارند بهم، قواعد و تعارفات مرسوم را تذکر می دهند. دیپلمات های طرف ایران ابزارهای کمی برای یک مصالحه ی بزرگ دارند،ابزارهایی که تغییر جنس داده و در حال تبدیل شدن به گلوله ی برفیست که قرار است در گرمی مصافحه ها کوچکتر و کوچکتر شود.
در داخل ایران علیرغم اصرار برای پذیرش جام زهر هنوز مقاومت های جدی وجود دارد. بنظر می رسد جناح طرفدار جام زهر و طرفدار ایستادگی در آتی بدلیل بحرانهای داخلی دچار تنش فزاینده ای خواهند شد. تنش داخلی و چند دستگی بدترین حالت برای یک مذاکره است. بحران اقتصادی و اعلام آثار این بحران، دست بالایی بیشتری به غرب داده است. رکود تورمی حاکم بر اقتصاد و اعلام خالی بودن خزانه و عدم توانایی برای پرداخت یارانه و همینطور افزایش حامل های انرژی و ….می تواند آثار نارضایتی اجتماعی وسیعی در جامعه پدید آورد. بنظر می رسد این نارضایتی در جهت استفاده ی یکی از طرفین داخل مطلوب دانسته شود. حفظ حقوق ملی و رسیدن به یک حالت رضایت بخش در درون یک فرمول پیچیده ای گرفتار شده که حل آن به بینشی ملی نیاز دارد.