نرخ بیکاری تهران و 7 استان دیگر افزایش یافت

به گزارش روزنامه شرق اگرچه نرخ بیکاری کل در پاییز 92، با کاهش 0/9درصدی 10/3درصد اعلام شد اما این نرخ در تهران و هفت استان دیگر افزایش یافته است. به جز تهران، استان‌های خراسان‌جنوبی، زنجان، سیستان‌وبلوچستان، کردستان، کهگیلویه‌وبویراحمد، گیلان و مازندران با افزایش نرخ بیکاری طی یک سال گذشته مواجه بوده‌اند.  نکته قابل تامل آنکه بیکاری در برخی از استان‌های کشور نرخی بالاتر از 15درصد داشته که نشان‌دهنده بحران بیکاری در این استان‌هاست. استان لرستان را با 18/9درصد نرخ بیکاری می‌توان به تعبیری بحرانی‌ترین استان کشور دانست. در این استان نرخ مشارکت اقتصادی نیز پس از سیستان‌وبلوچستان و کهگیلویه‌وبویراحمد با 32/4درصد پایین‌ترین نرخ اعلام‌شده است. پس از لرستان، استان گیلان نیز با 16/4درصد نرخ بیکاری دومین استان بیکار برآورد شده و استان‌های کردستان، کرمانشاه، کهگیلویه‌وبویراحمد و سیستان‌وبلوچستان به ترتیب با نرخ‌های 16/1، 15/9، 14/7و 13/9درصد در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
در بین استان‌ها اما استان گلستان با چهاردرصد نرخ بیکاری سرآمد استان‌های پرکار بوده است. محاسبات پاییز 92 مرکز آمار نشان می‌دهد در مجموع 12 استان دارای نرخ بیکاری تک‌رقمی بوده‌اند ولی تنها استانی که نرخی پایین‌تر از پنج‌درصد داشته استان گلستان بوده است.

نرخ مشارکت اقتصادی کاهش یافت
داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد در یک سال گذشته نرخ مشارکت اقتصادی در کشور از 37/5 در پاییز 91 به 36/7درصد کاهش یافته است. نرخ مشارکت اقتصادی کل در مقایسه با تابستان 92 نیز که 39/1درصد اعلام شده است روند کاهنده بیشتری را نیز نشان می‌دهد. همچنین این آمار بیان می‌کند که در پاییز 92 تقریبا در نیمی از کشور یعنی در 14 استان کشور نرخ مشارکت اقتصادی کاهش یافته است. استان‌های زنجان، خراسان رضوی، لرستان و تهران با 4/6، 4/5، 3/5 و 2/7درصد کاهش، بیشترین نزول را در مشارکت اقتصادی داشته‌اند. همچنین طبق این آمار تنها در سه استان کشور یعنی در اردبیل، خراسان‌جنوبی و خراسان‌شمالی نرخ مشارکت اقتصادی 40درصد و بالاتر بوده و مابقی استان‌ها به جز سیستان‌وبلوچستان و کهگیلویه‌وبویراحمد با نرخ 28/7 و  29/8درصد، نرخی بین 30 تا 40درصد داشته‌اند.
تخصیص منابع عادلانه نیست
علیرضا حیدری دبیرسابق کانون‌عالی‌ شورای‌اسلامی کار در گفت‌وگو با «شرق» درخصوص بحرانی‌بودن بیکاری در برخی از استان‌های کشور گفت: «متاسفانه سرمایه‌گذاری‌ها و تخصیص منابع مالی بر اساس پتانسیل‌های جمعیتی صورت نمی‌گیرد. برخی از استان‌های کشور با وجود داشتن تعداد بالای متقاضیان کار اما از منابع بهره چندانی ندارند.» وی اضافه کرد: «البته این یکی از دلایل رشد نرخ بیکاری است چراکه متغیرهای زیادی در ایجاد شغل و تعیین نرخ بیکاری موثر است که یکی از آنها میزان سرمایه‌گذاری صورت‌گرفته است. اما به هر حال شاید بتوان از این متغیر به دلیل اهمیت و تاثیرگذاری بالا به‌عنوان نخستین عامل در تعیین نرخ بیکاری نام برد.» حیدری البته به آمار اعلامی از سوی مرکز آمار ایران انتقاد دارد و آن را «دور از واقعیت»می‌بیند. به اعتقاد او تغییر تعریف فرد شاغل بر ناصحیح‌شدن آمار تاثیر داشته است.
چگونه نرخ بیکاری به 10 رسید؟
طبق تعاریفی که برای افراد شاغل ارایه شده است تمام افراد 10ساله و بیشتر که در طول هفته مرجع، حداقل یک ساعت کار کرده یا بنا به دلایلی به‌طور موقت کارشان را ترک کرده باشند؛ شاغل محسوب می‌شوند. این تعریف در حالی ارایه می‌شود که در دولت نهم تمام افراد بالای 10 سال که دو روز در هفته مرجع را کار کرده باشند؛ شاغل محسوب می‌شدند. در حال حاضر به غیر از افرادی که یک ساعت در هفته کار می‌کنند؛ افراد دیگری نیز جزو شاغلان به شمار می‌آیند. نخست افرادی که بدون مزد برای یکی از اعضای خانوار خود که با وی نسبت خویشاوندی دارند؛ کار می‌کنند (کارکنان فامیلی بدون مزد). دسته دیگر کارآموزانی که دوره کارآموزی فعالیتی در ارتباط با فعالیت موسسه محل کارآموزی انجام می‌دهند، یعنی مستقیما در تولید کالا یا خدمات سهیم هستند پس فعالیت آنها «کار» محسوب می‌شود و تمام افرادی که در نیروهای مسلح به صورت کادر دایم یا موقت خدمت می‌کنند.
نرخ بیکاری اعلامی به واقعیت نزدیک نیست
حیدری معتقد است: «وقتی صحبت از فرد شاغل می‌کنیم باید پایداری شغل مد نظر باشد. در اصل فردی باید شاغل محسوب شود که شغل او تامین‌کننده نیاز حال و پوشش تامین‌اجتماعی آینده او باشد. این درحالی است که طبق تعاریف حاضر افرادی که در اصل بیکار هستند نیز در زمره شاغلان محسوب می‌شوند.» دبیر اتحادیه پیشکسوتان کارگری ادامه داد: «سیاست‌های تاخیری اشتغال هم در رشد بحران بیکاری تاثیر دارد حال آنکه در ظاهر و در آمار نمودی نخواهد داشت. به عبارت ساده‌تر وقتی دولت مدت خدمت سربازی را افزایش می‌دهد یا وقتی دانشکده‌ها توسعه پیدا می‌کند با وجود آنکه سربازان و دانشجویان در واقعیت شاغل نیستند اما در گروه شاغلان قرار می‌گیرند. در نظرگرفتن مجموع این متغیرهاست که ما را به این نتیجه می‌رساند که نرخ بیکاری کشور بیشتر از نرخی است که مرکز آمار اعلام می‌کند.» حیدری با اشاره به اینکه «در شرایط رکود چطور می‌شود که وضعیت اشتغال بهبود یابد؟» خاطرنشان کرد: «با توجه به رو به اتمام‌بودن پروژه مسکن مهر و ادامه شرایط رکود تولید در کشور، به نظر می‌رسد خیلی سریع با نرخ‌های جدید و فزاینده بیکاری روبه‌رو شویم.»